2109618888 • 2109605403
Τα πρότυπα ομορφιάς καθώς και η αισθητική τους επιβάλλεται κατά περιόδους, από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε εποχής. Αυτά προσαρμόζονται ή διαφοροποιούνται από τις θρησκευτικές παραδόσεις, λαϊκά έθιμα, κλιματολογικές συνθήκες, οικονομικό επίπεδο, πνευματική κουλτούρα, κοινωνικά πρότυπα.
Η έκφραση αυτών των προτύπων συνδέεται άμεσα με τα κοσμητολογικά, ιατρικά και τεχνολογικά επιτεύγματα της εποχής.
Η αισθητική είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να ξεχωρίσει από τους άλλους ομοίους του, τονίζοντας με διαφορετικό τρόπο τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του σώματος ή της κεφαλής του. Η διαμόρφωση της αισθητικής, είναι εν μέρει επιταγή του πολιτισμού “της πόλης”. Είναι επιταγές που αφορούν την αποδοχή από το σύνολο των συμπολιτών.΄Oμως είναι και η άσκηση του ανθρώπου να φτάσει τα εφικτά όρια του. Η αισθητική του πρέπει να προσαρμόζεται στο φύλο, στην ηλικία, στο επάγγελμα και στον ρόλο που κατέχει στην κοινωνία.
Ξεχωριστό τρόπο έκφρασης έχει η αισθητική, που αφορά ιεροτελεστίες και τελετές, όπως ο γάμος, ο εκκλησιασμός, ο θάνατος, κλπ. Οι τρόποι που αυτά τα πρότυπα και η αισθητική μεταβάλλονται, αποδεικνύεται από την ιστορική αναδρομή.
Στα Ομηρικά χρόνια συνήθιζαν στην περιποίηση του σώματος με λουτρά καθαρισμού, επαλείψεις με βάλσαμο και στολισμό του κεφαλιού. Ομηρικές λέξεις, όπως καλλιπλόκαμος, ηύκομος, επαινούν την εξαίσια όψη και την ομορφιά.
Στην αρχαία Αίγυπτο οι γυναίκες γνώριζαν τις ιδιότητες πολλών σκευασμάτων και ουσιών, για την περιποίηση του σώματος και του προσώπου, καθώς και αποτρίχωσης. Η ιεροτελεστία που ακολουθούσαν ήταν συνδεμένη με την κάθαρση του σώματος και τον εξαγνισμό της ψυχής. Χιλιάδες χρόνια μετά, οι ανατολικοί λαοί εξακολουθούν να πιστεύουν στις ίδιες αντιλήψεις.
Στην περίοδο του Μινωικού πολιτισμού, διαπιστώνεται, πως γνώριζαν φυσικά συστατικά από φυτά και πετρώματα και τα χρησιμοποιούσαν με αριστοτεχνικό τρόπο, ως μέσα περιποίησης και καλλωπισμού.
Αλλά και στην περίλαμπρη Μυκηναϊκή εποχή, είχε αναπτυχθεί περίτεχνη αισθητική στις Μυκηναίες. Τόνιζαν τα χείλη με έντονο κόκκινο χρώμα και με λευκό το χρώμα του προσώπου. Επίσης με τις τριχολαβίδες λέπταιναν τα φρύδια.
Στην αρχαία Ελλάδα, αν και ο ρόλος της Ελληνίδας ήταν περιορισμένος μέσα στο σπίτι, υπάρχουν μαρτυρίες και σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που φανερώνουν την χρήση προϊόντων και σκευών για την καθημερινή φροντίδα του σώματος, αλλά και την ενασχόληση τους με πολλές κοσμητικές ουσίες. Είχαν δε, άριστη γνώση των ιδιοτήτων της κάθε μιας από αυτές.
Στα Ρωμαϊκά χρόνια που ακολούθησαν, διευρύνθηκε η χρήση καλλυντικών ουσιών και σκευασμάτων. Η μεγάλη συμβολή όμως της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ήταν η ίδρυση δημόσιων λουτρών.
Τα δημόσια λουτρά που έγιναν το επίκεντρο κάθε πόλης , το forum, όπως το ονόμαζαν αυτό το οικοδομικό συγκρότημα, οδήγησαν στην εκλαΐκευση της σωματικής υγιεινής και του καθαρισμού του σώματος.
Στην εποχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, η χριστιανική θρησκεία απαγόρευε την φροντίδα του σώματος. Ο Χριστιανισμός ξεχώριζε το φθαρτό ανθρώπινο σώμα από το πνεύμα και την ψυχή. Η εκκλησία πολέμησε την ασχολία των βυζαντινών με την εξωτερική τους εμφάνιση, γιατί το θεωρούσε πρόκληση λαγνείας και απομάκρυνση από τα πνευματικά καθήκοντα που επέβαλε η νέα θρησκεία. Παρά τις απαγορεύσεις όμως, οι Βυζαντινοί δεν συμμορφώθηκαν με τα πρότυπα, που επέβαλαν οι εκκλησιαστικοί κανόνες. Φρόντιζαν ιδιαίτερα τα μαλλιά, τα ρούχα, το σώμα, το πρόσωπο. Η ενασχόληση με την εμφάνιση, είχε άμεση σχέση με την κοινωνική βαθμίδα στην οποία ανήκαν. Αυτό φαίνεται από τα ψηφιδωτά και από τα πορτραίτα αυτοκρατόρων. Κατά την βυζαντινή περίοδο, οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες έχτισαν περισσότερα λουτρά και έτσι διευρύνθηκε ακόμη περισσότερο η χρήση τους. Ήταν επιβλητικά χτίσματα και καλοφτιαγμένα.
Στα λουτρά άνδρες και γυναίκες μπορούσαν να λουστούν δωρεάν. Υπήρχαν όμως και ιδιωτικά αλλά και μοναστηριακά λουτρά, χτισμένα στον περίβολο μοναστηριών. Αργότερα χτίστηκαν πολλά ακόμη λουτρά, με επίκεντρο εκκλησίες βασιλικού ρυθμού. Γύρω από τα λουτρά αναπτύχθηκε όλη η κοινωνική ζωή και θρησκευτική ζωή. Άρα η νέα θρησκεία, παρά την εναντίωση της στην λαϊκή αυτή συνήθεια, βρήκε τρόπο να εκφραστεί και να συμμετέχει. Για τις Βυζαντινές, τα λουτρά δεν ήταν μόνο μέσον φροντίδας και ομορφιάς της εμφάνισης τους, αλλά και κοινωνικής συναναστροφής. Η ζωή τους περιοριζόταν μόνο μέσα στην οικογένεια και στην εκκλησία και – σε ξεχωριστές μόνο- κοινωνικές εκδηλώσεις.
Η αγάπη των Βυζαντινών για την καθαριότητα και τον καλλωπισμό του σώματος δημιούργησε νέα ειδική κατηγορία επαγγελμάτων. Ο βαλανεύς, υπεύθυνος των λουτρών, η βαλανεύτρια, υπεύθυνη των γυναικείων λουτρών. Καψάριος ήταν ο υπάλληλος των αποδυτηρίων. Ο λουτράρης και η λουτράρισσα βοηθούσαν τους λουόμενους να ξεπλυθούν. Υπήρχε ακόμη και ο δρωπακιστής, που φρόντιζε με επιδεξιότητα και αλοιφές για την αποτρίχωση των λουομένων.
Aργότερα, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας εξακολουθούσαν παρόμοιες συνήθειες ως προς την περιποίηση του σώματος. Αν και η συνθήκες πολιτικές και κοινωνικές, είχαν μεταβληθεί δραματικά για τους υπόδουλους Έλληνες, Τούρκοι και Έλληνες συναθροίζονταν στους ίδιους χώρους όπως παλαιότερα οι Ρωμαίοι και οι Βυζαντινοί. Στα τούρκικα πλέον χαμάμ, με διαφορετική κάπως άποψη για την υγιεινή και την φροντίδα του σώματος, σύμφωνα με τις θρησκευτικές επιταγές του Κορανίου, το νερό ήταν τρεχούμενο, για τον εξαγνισμό της ψυχής ταυτόχρονα με αυτόν του σώματος. Τουρκάλες και Ελληνίδες περνούσαν έως και πέντε ώρες της ημέρας ή της νύχτας στα λουτρά, που ήταν τόπος συνάντησης, κοινωνικής επίδειξης, διασκέδασης και ξεκούρασης. Στα λουτρά πήγαιναν και για θεραπευτικούς σκοπούς, αφού ήταν γνωστό, πως σε συνδυασμό με το μασάζ είχε άριστα αποτελέσματα στα αρθριτικά, τους ρευματισμούς, τα γυναικολογικά προβλήματα, τις ισχιαλγίες κλπ. Οι γυναίκες, που εξακολουθούσαν να ζουν περιορισμένη ζωή, δεν είχαν ευκαιρία για συναντήσεις και διασκέδαση. Απολάμβαναν την παρέα των άλλων γυναικών με τραγούδια, χορό και γλυκίσματα στους χώρους των χαμάμ. Ήταν λοιπόν ένα καφενείο της εποχής, είτε για τους άνδρες είτε για τις γυναίκες. Το έθιμο των λουτρών, η περιποίηση του σώματος και ο καλλωπισμός, επικράτησαν και σαν τελετουργικές συνήθειες κατά την ενηλικίωση των κοριτσιών, πριν ή μετά το μυστήριο του γάμου.
Από τους Βυζαντινούς χρόνους, στα δώρα του γαμπρού προς την μελλόνυμφη περιλαμβάνονται και τα λουτρικά. Τα είδη που χρησιμοποιούσε η νύφη για την ομορφιά και την φροντίδα του σώματος της. Στα χρόνια μετά την απελευθέρωση παρέμειναν τα ίδια έθιμα και προσαρμόστηκαν στις τοπικές παραδόσεις.
Όπως είδαμε από την ιστορική αναδρομή, τον άνθρωπο τον απασχολούσε από τα αρχαιότατα χρόνια η εξωτερική εικόνα του, κάποτε σαν έκφραση χαράς και ευχαρίστησης και κάποτε σαν επιβεβαίωση υπεροχής και δύναμης, ή σαν αντίσταση στον φόβο του θανάτου και των γηρατειών, για ξεκούραση, ξεγνοιασιά και ευεξία.
Με τις κοινωνικές μεταβολές, την άνοδο του κοινωνικού και πνευματικού επιπέδου, την οικονομική ανάπτυξη, καθώς και την πρόοδο της τεχνολογίας, της Ιατρικής και των άλλων επιστημών, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την επιστημονική φροντίδα του σώματος και του προσώπου, με νέες προοπτικές και δυνατότητες.
Σήμερα, η εποχή μας απαιτεί απόλυτη εξειδίκευση του επαγγελματικού αντικειμένου και δίνει τις δυνατότητες, που απαιτούνται, για ολοκληρωμένη και πλήρη γνώση . Η πρόοδος λοιπόν και η ευημερία, άλλα και η αναγκαιότητα της υγιούς και καλοφτιαγμένης εικόνας, δημιούργησε καινούργιες επαγγελματικές κατηγορίες, όπως η Αισθητική. Είναι ένα σύγχρονο, μοντέρνο επάγγελμα, βασίζεται στις θεωρητικές γνώσεις, αλλά και στην πρακτική εφαρμογή τους.
Το επιστημονικό πεδίο της Αισθητικής, οριοθετείται από το σύνολο των μεθόδων εκείνων, που βελτιώνουν τις ατέλειες της εξωτερικής εμφάνισης, καθώς και την πρόληψη τους.
Έφη Μικελάτου
B.Sc. Αισθητικός Κοσμητολόγος
πτυχιούχος ΑΤΕΙ Αθήνας
M.Sc. Medical School UOA